نشریۀ اینترنتی نهضت مقاومت ملی ایران

N A M I R

‏‏شنبه‏، 2015‏/01‏/17

جمعه ۲۶ دی ۱۳۹۳ ه‍.ش.

جاهل‌ها بخوانند!

ناصر فکوهی*

جاهل‌ها  بشتابند!

جاهلان جدید، بهترین بهانه را در دوران عامه گرایی دولت‌های نهم و دهم یافتند كه دولتمردان باز هم با همان اصرار به استفاده از زبان مردم، بر آن بودند حتی در مجامع بین‌المللی از اصطلاحات «جاهلی» استفاده كنند كه گاه حتی غیر قابل ترجمه بودند. اما با روی كار آمدن دولت یازدهم انتظار آن بود كه شاید جاهلیسم رو به كاهش بگذارد، اما متاسفانه شاهد آن هستیم كه از پیوند نامقدسی كه میان اینترنت، شبكه‌های اجتماعی و پدیده كامنت‌گذاری در رسانه‌های الكترونیك به وجود آمده است، نسل جدیدی از جاهل‌ها ظاهر شده‌اند كه نوعی از جاهلیسم روشنفكرانه و گاه عقیدتی را باب كرده‌اند كه قهرمانان خودش را نیز دارد:

لمپنیسم، واژه‌یی شاید بیش از اندازه «شیك» برای گروهی از آدم‌هایی باشد كه این روزها در جنگل فضای مجازی و بر برخی «سایت‌های روشنفكرانه» در رقابت با یكدیگر، ادبیاتی جاهلانه را برای «تجزیه و تحلیل» و اظهارنظر برگزیده‌اند. در ماه‌های پیش از انقلاب ١٣٥٧، وقتی در خیابان‌های اطراف دانشگاه راه می‌رفتی، برخی از این جاهل‌ها را می‌دیدی، كه خود را نماینده این و آن فكر و رویكرد، مطرح می‌كردند، گاه چهارپایه‌یی زیر پا می‌گذاشتند و داد سخن می‌دادند و گاه همچون هذیان زده‌ها در كوچه و خیابان فحش‌های ركیك نثار مخالفان «فكری» خود می‌كردند. تمایل جامعه ما به جاهل منشی (كه در دوره دهه ١٣٤٠، پروژه‌یی امنیتی و متعلق به ساواك بود كه با گروهی از رسانه‌ها نظیر تلویزیون، سینما، روزنامه‌ها و مجلات زرد به اجرا در آمد) در سال‌های بعد با وجود انقلابی اجتماعی كه اخلاق را شعار مركزی خود قرار داده بود، ادامه یافت. در ماه‌های اول انقلاب، روزنامه‌ها در بسیاری موارد، در مقالات و نوشتارهای خود از لحنی «جاهل منشانه» كه خود آن را «مردمی» می‌نامیدند، استفاده می‌كردند. در این میان گروهی از «روشنفكران» كه عمدتا در دو جناح مخالف قرار می‌گرفتند و تلاش داشتند با حكومت فاصله بگیرند، با ریشه‌یی كه از جاهلیسم حزب توده از یك سو و جاهلیسم احزاب فاشیستی (نظیر سومكا) از سوی دیگر داشتند، بار دیگر سنت جاهلیسم «قلمی» را آغاز كردند كه همگی به زودی در شور و فشارهای سال‌های نخستین انقلاب و جنگ تحمیلی تخریب شدند. اما پس از دوران جنگ، از نیمه دهه ١٣٧٠، سنت «جاهلیسم» كه حال گروه تازه نفسی از جوانان جویای نام به آن پیوسته بودند، آغاز شد. جاهلان جدید، بهترین بهانه را در دوران عامه گرایی دولت‌های نهم و دهم یافتند كه دولتمردان باز هم با همان اصرار به استفاده از زبان مردم، بر آن بودند حتی در مجامع بین‌المللی از اصطلاحات «جاهلی» استفاده كنند كه گاه حتی غیر قابل ترجمه بودند. اما با روی كار آمدن دولت یازدهم انتظار آن بود كه شاید جاهلیسم رو به كاهش بگذارد، اما متاسفانه شاهد آن هستیم كه از پیوند نامقدسی كه میان اینترنت، شبكه‌های اجتماعی و پدیده كامنت‌گذاری در رسانه‌های الكترونیك به وجود آمده است، نسل جدیدی از جاهل‌ها ظاهر شده‌اند كه نوعی از جاهلیسم روشنفكرانه و گاه عقیدتی را باب كرده‌اند كه قهرمانان خودش را نیز دارد: كسانی كه در جمع روشنفكران شهرت بدان دارند كه «صراحت لهجه» دارند و «مستقیم هدف را نشانه می‌گیرند»: «فرانكفورتی‌های میدان اعدام و ساكن فرشته». این جاهل‌های نوین، كه اغلب جوان هستند و اطلاعات اندكی به صورت شفاهی از جلسات روشنفكرانه جمع‌آوری می‌كنند و در كامنت‌های رسانه‌یی به صورت گسترده‌یی با اظهارنظرهای كوتاه اما «كوبنده» و «شهامت آمیز» به نویسندگان و كسانی كه از آنها نظری نخواسته‌اند، تحمیل می‌كنند، در دو مشخصه بی‌نظیرند: نخست در شهامت و تبحری كه در استفاده از كلمات به مثابه «چاقو» و «پنجه بكس» دارند و سپس در بی‌توجهی و ندادن كوچك‌ترین اهمیتی به آینده خود، بدین معنا كه كم‌ترین تصوری از آن ندارند كه روزی به موقعیتی برسند كه ناچار باشند پاسخی در برابر این جاهل‌بازی‌های دوران جوانی بدهند.

آنچه جاهل بازی را در دوره ما ساده‌تر كرده است آنكه: در شرایطی كه مسوولان فیلترینگ به صورت خودكار و باشتابی وسواس انگیز، اكثر سایت‌هایی كه كم‌ترین اثری از این یا آن كلمه «تابو» در آنها وجود داشته باشد، را مسدود می‌كنند، وبلاگ‌هایی كه این جاهل بازی‌ها و فحش‌های ركیك و مستقیم و با ذكر نام و نشانی به افراد داده می‌شود با آزادی به كار خود ادامه می‌‌دهند: بهترین نمونه‌ها، وبلاگ‌های جاهل‌های «ملی‌گرا» یا «شوینیست‌های قومی» هستند. دومین دلیل اینكه جاهل‌ها خیال‌شان آسوده است، اینكه مطمئن هستند رفتار آنها به دو واكنش بیشتر نمی‌تواند منجر شود كه هر دو به نفع‌شان است: یا طرف مقابل كه معمولا آدم معروفی است یا دست‌كم بی‌آبرو نیست، شكایتی نمی‌كند اما هر بار كسی اسم او را جست‌وجو كند، اسم آن جاهل‌ها هم، از گوگل در می‌آید و دوم اینكه، اگر شكایتی هم از آنها بشود، به شهرتی غیر منتظره و آرمانی دست می‌یابند: احضار به دادگاه برای آنها آرزویی اتوپیایی است. در این شرایط است كه جاهل بازی در محیط روشنفكرانه از نوع رسانه‌یی و به ویژه اینترنتی آن، بدل به قاعده و اصلی می‌شود كه راه‌های سریع به شهرت رسیدن را فراهم می‌كند.

جاهل‌ها  بشتابند!

٭مدیر انسان‌شناسی و فرهنگ

منبع: احترام آزادی

_______________________________________________________________

مقالات منتشر شده الزاما نقطه نظر، بيانگر سياست و اهداف نشریۀ اینترنتی نهضت مقاومت ملی ایران نميباشند. حق ويرايش اخبار و مقالات ارسالی برای هیئت تحریریۀ نشریه محفوظ است. 

http://www.namir.info