نشریۀ اینترنتی نهضت مقاومت ملی ایران

N A M I R

‏‏چهار شنبه‏، 2020‏/07‏/08

به یاد سرداران قیام ۱۸ تیر ۱۳۵۹

هادی بهزاد

گاه در قاموس تاریخ کلمات "پیروزی" و "شکست" از این پوسته ی خشک لقات بیرون می آیند و یکی جای دیگری را پر میکند.

زبان تاریخ از "شکست هائی" روایت دارد که راه بر پیروزی های بزرگ گشوده و از "پیروزی هائی" که ریشه های زوال و انهدام را پرورانده اند. آن روز که "منصور" خلیفه ی عهدشکن و ناکس عباسی به فریب و تزویر ولینعمت خاندان خود "ابومسلم" را به خاک و خون کشید، جهان را دربند خویش می دید و قند در دل آب می کرد که "خلافت بهنجار شد"، مورخی نوشت نه فقط او که "اقربای او نیز به شادی سر از پا نمی شناختند، زیرا که از مهابت و بیم سیاست او (ابومسلم) شب بر بستر فراغت نمی غنودند و در زیر جامه کفن پوشیده بسر می بردند.

منصور گمان می برد که با قتل ابومسلم بنیاد خطر را برانداخته است غافل که قصه ی آن ابله را تکرار کرده بود که "بر سر شاخ نشسته و بن می برید."

باز از نقل تاریخ است که در پی آن جنایت هولناک امپراتوری عباسی لااقل در خطه ی شرق دمی روی آرامش بخود ندید که ترس ها با حماسه ی بومسلم و برافکندن اموی ها ریخته بود.

با مرگ سردار خراسانی، از هر گوشه ای دست ها به انتقام برآمد و قیام های سنگین سرگرفت و کار بجایی رسید که در سرزمین های ایرانی از خلف فقط سایه ای ماند و به اجبار قناعتی که شاهان و امیران در خطبه ها نامی از خلیفه بیاورند و بگذرند و تازه سرداری مانند یعقوب سیستانی از این هم دریغ کرد و اطاعت را حتی در پوشش تشریفات در شأن خود ندید.

حوادث دوردست تاریخ بجای خود، نسل ۵۰-۶۰ ساله ی امروز نیز "پیروزمندانی" را به یاد دارد که در همان صبح شادان پیروزی بذر انقراض و شکست را رویانده اند.

نزدیکترین وقایع از این دست، بی گمان قیام ۱۸ تیرماه ۱۳۵۹ است که اگرچه مانند شهابی درخشید و رفت ولی با همان گردش پرشتاب در ظلمت محض پرده از چرکی ها و پلیدی ها به یک سو زد و نقش تاریخی خودرا به میراث گذاشت.

جماعتی که بکنار گود نشستن و خوردن از سفره های آماده خو کرده اند، این خیزش جسورانه و در عین حال آکنده از غیرت و احساس مسئولیت و وطنخواهی را کاری عبث و بی موقع و بی حاصل خواندند.

درباره ی یک جنبش ملی قضاوتی این چنین نه تنها به نتایج آنی و ظاهری آن بسته است، تمام معنای ساده اندیشی و کوتاه بینی را در خود دارد و از دیدگاه تاریخ مردود است.

در شکست قیام و ضایعات انسانی آن حرفی نیست، صدها تن از برومندترین و پاکیزه ترین فرزندان ایران به جرم عشق به آزادی و سربلندی وطن به قربانگاه روانه شدند، اما چگونه و با کدام دلیل می توان فداکاری این انسانهای شریف و بی باک را بی موقع و بی حاصل خواند؟

قیام مسلحانه ۱۸ تیر با همه ضایعات و تلفات دردناکش، نه بی موقع بود و نه بی حاصل، برای فهم این واقعیت کافی است ماهیت آن را بررسی کنیم و در خط تاریخی اش قدم برداریم.

متولیان رژیم از آخوندهای مسئله گو مانند رفسنجانی و ریشهری و خامنه ای تا کلاهی های مدرسه رفته چون بنی صدر و رجوی، که بر سر تقسیم "افتخار کشف" و لو دادن قیام بجان هم افتاده بودند- تمام تلاش و تقلای خودرا به سوی این مقصود کشیدند که بر این خیزش ملی برچسب "کودتا" بزنند و این همه بخاطر آن بود که ارزش های واقعی آنرا از چشم مردم پوشیده بدارند و بر آثار بیداری بخش و امیدساز آن پرده بیندازند. غافل که بخصوص در این روزگار آگاهی به خصلت "کودتا" از فرط اتفاق نیازی به مباحث معضل و پیچیده ی حقوقی و سیاسی ندارد، هر طفل دبستانی اگر نخوانده قطعاً شنیده است که کودتا حرکتی است برای انتقال حکومت از دستی به دست دیگر و فاقد پشتوانه مردمی، سیر و تحولی در کارش نیست، تکانی است از امروز به فردا که یا به نتیجه میرسد و یا شکست میخورد و شکست آن پایان آن است. حالیکه قیام ۱۸ تیر جنبشی بود در راستای مبارزات طولانی ملت ایران در راه آزادی و استقلال.

سرداران قیام چشم در چشم ملایان و پارکابی های کلاهی آن ها بارها و بارها گفتند که ما به راه مصدق قدم گذاشتیم و به هواخواهی از میراث دار صدیق او بختیار بپاخاستیم. از این روی جنبش ۱۸ تیر مرحله ای از مراحل نهضت ملی ایران بود. نهضتی که ستارخان ها و مصدق ها و همه ی رزمندگان راه مشروطه و شیفتگان دمکراسی را در بر گرفته است.

بدین جهت آخوندها و تمام طیف درمانده ای که از چپ و راست خودرا به ردای آن بند کرده بودند، با همه ی یقه درانی های تبلیغاتی و مخصوصاً دلبری هائی که برای جلب عنایت امام از خود نمودند موفق نشدند کسی را بفریبند و داوری ها را بسود خود بچرخانند.

ترکیب قهرمانان قیام خود به تنهایی افسانه ی "کودتا" را به رسوایی می کشید و به هرکس که اندک تمیزی بهره داشت، میرساند که این جنبشی است برآمده از قلب ملت. شرکت کنندگان در آن نه تنها از اهرم های قدرت نصیبی نداشتند که حتی فاقد سلاح کافی به تعداد افراد بودند.

ارتشیان غیرتمندی که آن روز قد مردانگی افراشتند، تا چه حد بر نتایج کار خود امیدوار بودند؟ -نمیدانیم، ولی قدر مسلم این است که آنها می دانستند با دست تقریباً خالی به مقابله با حکومتی تا بن دندان مسلح رفتن چه معنایی دارد.

این خصلت تمام حماسه های مقاومت و مبارزه در تاریخ جهان است. نفس این گونه پیکارهای رهایی بخش نابرابری نیروها و  به استقبال خطر رفتن و خطر کردن است و فضیلت آن ها نیز در تمام تاریخ همین بوده است.

در قیام ۱۸ تیر کسی، کسی را به میدان نفرستاد، وعده ای و بشارتی بر مقام و جاه درمیان نبود. نیروهای پراکنده ای در سراسر مملکت بودند که تنها با گرمای عشق به وطن و ایمان به آزادی و دمکراسی بهم جوش خورده و حتی نادیده یکدیگر را جسته بودند. پیکره ی اصلی جنبش را نظامیان می ساختند که بهتر از هرکس می توانستند در آن فضای خفقان و در آن شرائط پراکندگی مکانی نیروها، بخت توفیق خودرا عیار بزنند.

آن ها شباهتی به اوباش بسیجی و مغزشسته ی خمینی نداشتند، کسی کلید بهشت به گردنشان نیاویخته و بر همخوابگی با حوران نازک اندام بشارتشان نداده بود. در محاسباتشان به یقین احتمال شکست و ناکامی وارد بوده است. مشاهدات یکسال و نیمه در رژیم آخوندها تردیدی در دل آنها باقی نمی گذاشت که اگر موفقیت روی نکند، باید جان خود و بستگان خودرا بعنوان بهای شکست بپردازند. با این همه قدم سست نکردند و جانانه به میدان آمدند. آنها بی هیچ گفتگو می دانستند که این یک "شکست" مطلق نخواهد بود، در بطن خود نطفه ی "پیروزی" را خواهد پرورد و کمترین میراثش نشر این واقعیت خواهد بود که ریشه های مقاومت در این سرزمین ستبر و زنده است "و آنقدر زنده که حصار بلند دروغ و ترس را رهم میکوبد. آنها با شعور کامل و روشن بینی تمام موقع خطیر "زمان" قیام را نشان کردند، زیرا حرکت خودرا حتی در وجه ناکامی نیز بی موقع و بی حاصل نمی دیدند.

قیام به موقع بود: زیرا هجده ماه از حکومت تاریکی می گذشت و بندهای اختناق لحظه به لحظه تنگ تر می شد و مردم بی دفاع را به سوی اشباح ناامیدی سوق می داد.

هیچ چشم اندازی از نجات بجای نبود و ظلمت دمادم غلیظ میشد، بسیاری خودرا چون غریقانی می دیدند که بخاشاکی نیز دست ندارند. در چنین جّو هول انگیز و امیدشکنی بود که ناگهان صفیر قیام یا به قول ملّاها "کودتای نوژه" به گوششان رسید. ملاها با دستپاچگی در آن لحظات هیج ندانستند که صلاحشان در خاموشی است، شتابزده به دست خود آتش در کانون مقاومت مردم ریختند، محققی ها و جهانگیریها را به مصاحبه آوردند و مردم پیام پردلی و جسارت را از ورای تصاویر تلویزیونی دریافت کردند.

آری سرداران قیام ۱۸ تیر "بموقع" تحفه ی امید را به ملت اسیر خود هدیه کردند. ملایان که گمان می بردند ساخت زیربنای "جمهوری" اشان را به پایان رسانده اند و دیگر می توانند بی دغدغه ی خاطر به حکومت و غارت بپردازند، از آن زمان مجبور شدند تا بخشی عظیم از درآمد خود را بکار خنثی کردن مبارزات مردمی اختصاص می دهند. ولی هراندازه زمان گذشت بهمان اندازه دریافتند که سلطه بر چنین مردمی آسان نیست، چنانکه اینک هفت سال از "انقلاب ظفرمندشان" می گذرد و آنچه از قساوت و نامردمی اندوخته بکار گرفته اند ولی هنوز هم ناگزیر از "خسران ضدانقلاب" می نالند و بخود می پیچند، اما این تازه یک جنبه خاص از آثار حادثه است. فراموش نکنیم که جانبازان ۱۸ تیر اولین لکه ی سیاه را بر نمای خارجی بنای سست پایه ی جمهوری اسلامی نقش زدند و حالیکه "حکومت" ملایان به هزار ترفند تلاش می کرد تا مشروعیت نظام جدید را بر اساس اجماع و اتفاق "امت" به جهانیان تزریق کند. قیام ۱۸ تیر و مخصوصاً ترکیب شرکت کنندگان در آن که غالباً از پایین ترین درجات ارتش و از محروم ترین طبقات جامعه بودند، پرده از واقعیت پنهان برگرفت و به دنیا حالی کرد که همگامی ملی با رژیمی که با خون ارتزاق می کند، افسانه ای بیش نیست.

آری این نیز ثمری است که باید قدر و ارزش آن را شناخت و پذیرفت که از خون آن عزیزان قهرمان چه نهال های برومندی سرکشیده است. آخوندها و شرکاء آنها (که بسی علی رغم آن خاکساری ها و  دلبریها در پیشگاه امام با دست امام به زباله دانی پرتاب شدند)، تصور می کردند فقط طبقه خاص و مرفهی را در برابر خود دارند و می توانند قشرهای متوسط و محروم جامعه را با بشارت های دروغ به دنبال خود بکشند. قیام تیر ۱۸ تیر به آنها آموخت که سخت کور خوانده اند. قیام واقعیت تلخی را بر آن ها خواند که:

سرباز وظیفه محمود کیهانی همانقدر به آزادی و استقلال ایران عاضق است که سرتیپ آیت محققی و... مرتضی سوهانکی لبنیات فروش به همان درجه دلبسته ی دمکراسی است که سرگرد خلبان فرخ زاد جهانگیری فارغ التحصیل دانشگاه نظامی، قمرالملوک حجازی خانه دار با همان فداکاری و از خودگذشتگی قدم در راه مبارزه با استبداد می نهد، که سرهنگ محمـدرضا زاد نادری... و قلب شهریار نور دانش آموز به همان تندی به عشق ایران می تپد که دل مهندس رضا مرزبان مهندس الکترونیک... پس بگذار آخوند حرامی آنچه دل تنگش می خواهد بگوید و بنویسد. قیام ملی ۱۸ تیرماه ۱۳۵۹ آغاز مبارزه ی باز و علنی ملت ایران علیه رژیم خفقان و استبداد بوده است.

نظامیان و غیرنظامیان دلاوری که در این جنبش ملی جان خود را برای ملت خود ارمغان کردند. در ظلمت وحشت زا چراغ امید را افروختند و درس های عبرت بخش و گرانبهائی نیز به هموطنان خود آموختند. نخست آنکه در راه آزادی آمادگی به ایثار و جانبازی شرط اول و اول قدم است. دوم انکه نیت اگر به خیر و اعتلا وطن و آزادی و دریدن پرده های تزویر تعلق گیرد، شکستی در کار نخواهد بود. آن زنان و مردان جانباز با هستی خود قول تاریخ را تکرار کردند که آری: گاه هست که کلمات "پیروزی" و "شکست" از این پوسته های خشک لغات بیرون می آیند و یکی جای دیگری را پر می کند.

با انتظار تجلیلی شایسته از عظمت روح این انسان های والا در برابر خاطره ی عزیزشان سر تعظیم فرود می آوریم.

قیام ایران

شماره ۳۴ مسلسل ۱۵۹

پنجشنبه ۱۹ تیر ۱۳۶۵ – ۱۰ ژوئیه ۱۹۸۶

http://www.namir.info