نشریۀ اینترنتی نهضت مقاومت ملی ایران

N A M I R

‏‏چهار شنبه‏، 2012‏/01‏/04

10

خاوند: بانک مرکزی چه در بازار دخالت کند چه نکند، بهای ارز باز هم افزایش خواهد یافت

۱۲ دی ۱۳۹۰ چرتکه

دکترفریدون خاوند، اقتصاددان، در گفتگو با خودنویس گفت که مجازات‌های اقتصادی به‌شدت موثر بوده است و بانک مرکزی چه تصمیم بگیرد که در بازرا دخالت کند و چه نکند، بهای ارز از این هم بالاتر خواهد رفت. وی معتقد است که بانک مرکزی منابع لازم برای عرضه نامحدود ارز در بازار را ندارد اما عدم دخالت این بانک می‌تواند به دلیل وابستگی طرح هدفمندی یارانه‌ها، قیمت واردات و نرخ تورم با نرخ ارز، وضعیت ناهنجاری را برای اقتصاد ایران به دنبال داشته باشد.

 از روز شنبه و پس از رسمیت یافتن قانون تحریم بانک مرکزی ایران توسط ایالات متحده، بهای دلار در بازار ارز تهران با سرعتی زیاد افزایش یافته است، تا جایی که امروز نرخ ارز در ایران رشدی لحظه‌ای داشت و تا مرز ۱۸۰۰ تومان هم رسید. در هفته‌های گذشته اقتصاددانان مختلف پیش‌بینی‌های متفاوتی در باره وضعیت بازار ارز کرده بودند. برخی معتقد بودند که این افزایش، موقتی است و عده‌ای دیگر باور داشتند که با وجود کاهش‌های مقطعی، نرخ ارز روند صعودی خود را ادامه خواهد داد. دکتر فریدون خاوند، اقتصاددان و استاد دانشگاه در پاریس پیش‌بینی کرده بود که قیمت ارز در ایران بالاتر خواهد رفت. خاوند معتقد است بانک مرکزی منابع لازم برای کنترل بازار ارز را نداشته و اصولا ریسک و هزینه عرضه نامحدود ارز به بازار برای بانک مرکزی بسیار بالاست. وی معتقد است که نرخ ارز از این هم بالاتر خواهد رفت. در ادامه گفتگوی خودنویس با این اقتصاددان مقیم پاریس را می‌خوانید.

خودنویس: آقای دکتر خاوند؛ شما روند صعودی قیمت دلار را پیش‌بینی کرده بودید. آیا شما امضای تحریم بانک مرکزی از سوی باراک اوباما (با وجود اینکه هنوز شش ماه تا اجرایی شدن آن زمان هست) را دلیل این افزایش لحظه‌ای اخیر نرخ ارز می‌دانید؟

دکتر فریدون خاوند: مساله این است که دولت ایران نفت می‌فروشد ولی انتقال پول نفتش به ایران روز به روز مشکل‌تر می‌شود و تحریم بانک مرکزی این انتقال را سخت‌تر هم می‌کند. همین امروز من صحبت‌های اخیر آقای خوش‌چهره اقتصاددانان  مجلس هفتم را می‌خواندم. ایشان می‌گوید که ممکن است کار به جایی برسد که مجبور شویم دلارها (ارز خارجی) را به صورت کانتینری (مخزنی) به ایران منقل کنیم، یعنی به جای اینکه [ارز] ازطریق بانک به ایران منتقل شود، پول را بریزند توی کانتیرها و سوار کشتی کنند و ارز را به ایران بیاورند.

در نتیجه چون انتقال پول به ایران  روز به روز مشکل‌تر می‌شود حتی با توجه به اینکه این تصمیم آمریکا شش ماه دیگر عملا اجرایی می‌شود، ولی از نظر روانی در داخل وضعیت فعلی را [در بازار ارز] به وجود آورده که بانک مرکزی  دیگر از تزریق انبوه دلار به بازار برای پایین نگه داشتن ارزش ارز و جلوگیری از سقوط ریال محروم است و به همین علت هست که این تاثیر را می‌گذارد. بانک مرکزی برای این کار مجبور است یا اینکه تصمیم بگیرد که آنقدر دلار به بازار تزریق کند که جلوی افزایش ارز را بگیرد یا  اینکه اجازه بدهد این روند همین طور ادامه پیدا کند. من فکر نمی‌کنم که بانک مرکزی بخواهد واقعا خطر کند و به تزریق دلار ادامه بدهد، چون که مطمئن نیست که  بتواند از جاهای دیگر واقعا به صورت مرتب ارز خود را را دریافت کند. به همین دلیل است که این تصمیم به این شکل از لحاظ روانی تاثیر گذاشته است.

خودنویس: محمود بهمنی قبلا تحریم‌ها را «غیراخلاقی» و «غیر اصولی» خوانده بود و الان هم مدعی «غیر استاندارد» بودن تحریم‌ها است، چون که به گفته وی بانک مرکزی از دولت مستقل است. آیا اساسا اسقلال بانک مرکزی از دولت تحریم‌ها را غیراستاندار می‌کند و یا اصولا بانک مرکزی در ایران مستقل از دولت است؟

دکتر فریدون خاوند: بانک‌های مرکزی معمولا باید مسقل باشند و از دولت مستقل عمل کنند و نه به عنوان اینکه فقط و فقط ابزاری باشند برای حرف دولت را گوش کردن و اینکه هر وقت که دولت از آنها بخواهد پول به بازار تزریق کنند یا اسکناس چاپ کنند. این یک بانک مرکزی هست که الان در دنیا معمولا به آن احترام گذاشته می‌شود. حالا  فقط بانک های مرکزی کشورهای بزرگ نیست مثل آمریکا، انگلستان، بانک ژاپن و یا بانک مرکزی اروپا، حتی بانک خیلی از کشورهای در حال توسعه هم صاحب این استقلال را هستند.

بانک مرکزی جمهوری اسلامی این استقلال را ندارد نه بر اساس اساسنامه‌اش این استقلال را دارد، نه براساس ترکیب هیات مدیره‌اش؛ نه اینکه در طول فعالیتش ثابت کرده که صاحب استقلال است. بانک مرکزی مطیع دولت است و به همین علت هست که صحبت آقای بهمنی نمی‌تواند درست باشد چون‌که حتی خود جمهوری اسلامی هم استقلال بانک مرکزی را یک واقعیت موجود امروزی نمی‌داند، بلکه می‌گوید یک روند در حال تحقق است، بنابراین بانک مرکزی ایران را  به عنوان یک نهاد مسقل در شرایط فعلی طبعا نمی‌شود قبول کرد.

خودنویس: آیا فکر می‌کنید دولت در وضعیت فعلی دخالت کند، و آیا دخالت دولت می‌تواند تاثیری هم داشته باشد؟

دکتر فریدون خاوند: اصولا اگر بانک مرکزی در بازار مداخله نمی کرد و اجازه می داد که ریال یا تومان، پول ملی ایران به هر صورت، مطابق داده‌های بنیادی اقتصاد ایران ارزشش در مقابل ارزهای دیگرتعیین بشود، قیمت دلار خیلی خیلی بالاتر از آن چیزی بود که الان هست چونکه در وضعیت ایران حتی با نرخ رسمی، تورم ایران بالای ۲۰ درصد است. در حالی که متوسط نرخ تورم در دنیا خیلی پایین‌تر است و اگر بخواهیم با دلار مقایسه کنیم، در «منطقه» دلارنرخ تورم چیزی حدود یک ونیم درصد است.بنابراین اگر بر اساس داده‌های بنیادی اقتصادی ایران می‌خواستیم عمل کنیم، دلار در حال حاصز ارزشش خیلی خیلی بالاتر از این بود و احتمالا بین ۳۵۰۰ تا ۴۰۰۰ تومان نوسان می‌کرد.

منتهی بانک مرکزی با تکیه بر دلارهای نفتی‌اش توانسته طی ده سال گذشته جلوی افزایش قیمت دلار را بگیرد و نظام ایران را تک نرخی کند و قیمت ارزی که ازطرف بانک مرکزی اعلام می‌شد با نرخ ارز در بازار آزاد تقریبا یکسان بود. از حدود یک سال پیش دامنه اقدامات بانک مرکزی تنگ‌تر شده است. البته بهای نفت که تکیه‌گاه بانک مرکزی هست هنوز در سطح بسیاربالایی هست، هر بشکه بالای صد دلار، منتهی انتقال دلار به بانک مرکزی و به ایران از طرف بعضی قدرت‌های خریدار نفت ایران روز به روز مشکل‌تر می‌شود. بنابراین بانک مرکزی عملا امکان تزریق دلار را ندارد.

حالا دو اتفاق ممکن است بیافتد؛ یا اینکه بانک مرکزی زیر فشار آقای خامنه‌ای و دولت احمدی نژاد، در این مورد ممکن است این دو تا با هم اقدام کنند، برای اینکه جلوی افزایش قیمت دلار را بگیرد که ممکن است پیامدهای سیاسی خیلی بدی داشته باشد، بیاید به تزریق انبوه دلار در بازار دست بزند  تا قیمت آن را پایین بیاورد.

‎من شخصا فکر نمی‌کنم که دولت دخالت زیادی کند. چون این خیلی برای بانک مرکزی خطرناک است و مقدار زیادی از دلارهایش را در این شرایط از دست می‌دهد. بانک مرکزی خیلی باید هزینه کند  تا مقدار زیادی  دلار وارد بازار شود، که به آنهایی که ارز می‌خرند ثابت کند که این کار فایده ندارد و [بهتر است] بروند سر کار و زندگی‌شان و به هر حال قیمت ارز افزایش پیدا نمی‌کند. که من شخصا فکر نمی‌کنم که بانک مرکزی منابع لازم برای انجام این کار را داشته باشد .

یا اینکه اجازه دهد که دلار نرخش مطابق بازار تعیین شود و دست به تزریق دلار نزند. در این صورت باز هم ارزش دلار خیلی خیلی بالاتر می‌رود، ولی در این صورت وضعیت ناهنجاری به وجود می‌آید و اتفاقات عجیب و غریبی می‌افتد. یکی اینکه اصولا مساله یارانه‌ها به هم می‌خورد؛ چون پارسال بنزین یارانه‌ای می خواستند یا برق یارانه‌ای یا گاز یارانه‌ای و آن را در قبال دلار می‌سنجیدند و الان انقدر قیمت دلار بالا رفته دوباره باید برگردند به اول چون همین الان هم آن یارانه ها دوباره به هم خورده است. دوم ۴۵،۵۰۰ تا که می دادند به مردم به عنوان یارانه معادل ۴۳ دلار بود قبلا، الان دارد می‌شود کم کم معادل ۲۵ دلار و دوباره باید این را به شدت ببرند بالا.

قیمت واردات کشور خیلی بالا می‌رود و نرخ تورم نیز همینطور و انتظار می‌رود که از نظر اقتصادی، دوره خیلی خیلی سختی درایران تحت تاثیر وضعیت ارز و دیگر مسائل به وجود بیاید.

خودنویس: آیا تشدید مجازات‌ها و تحریم‌ و فشار روی بانک مرکزی می‌تواند منتهی به تغییر رفتار ایران در قبال پرونده هسته‌ای‌اش بشود؟

دکتر فریدون خاوند: سخت است اظهار نظر کردن. اگر از این نظر بخواهید حساب کنید تاثیر مجازات های اقتصادی را، تا به حال واقعا این مجازات ها تاثیر نداشته است و رفتار ایران در در عرصه هسته‌ای عوض نشده، رفتارش در سایر زمینه ها هم عوض نشده است. از طرف دیگر(اقتصادی) این هست که واقعا  تحریم‌ها و مجازات ها اقتصادی به شدت موثر بوده است. برخلاف برخی رسانه‌های غربی که می‌نویسند که تاثیر نداشته، من فکر می‌کنم که مجازات‌های اقتصادی تا اندازه‌ای کمر اقتصاد ایران را شکسته و هنوز پیامدهای بد آن باقی مانده ومی‌آید. ولی اینکه این خرد شدن کمر اقتصاد ایران تا چه اندازه توانسته باشد رفتار ایران را از جمله در مورد پرونده هسته‌ای عوض کرده باشه، تا به حال عوض نکرده است. حالا دو اتفاق ممکن است بیافتد. یک این که زیر بار این فشارها به این نتیجه برسند که باید مماشات و مدارا کنند. اما سناریوی دومی که در شرایط فعلی شاید  محتمل‌تر به نظر برسد اینکه زیر بار فشارها حتی رفتارشان در باره مسئله هسته‌ای سخت تر از چیزی باشد که در حال حاضر هست و احساس کنند که محاصره شدند و باز هم دست برندارند. این دو سناریویی هست که می‌توان پیش‌بینی کرد.

منبع: خودنویس

_________________________________________________________________

مقالات منتشر شده الزاما نقطه نظر، بيانگر سياست و اهداف نشریۀ اینترنتی نهضت مقاومت ملی ایران نميباشند. حق ويرايش اخبار و مقالات ارسالی برای هیئت تحریریۀ نشریه محفوظ است. 

http://www.namir.info